70 NĂM, DẤU ẤN TRUNG ĐOÀN
TRẦN THẾ TUYỂN (*)
Thời chống Mỹ, tôi may mắn có gian đoạn làm người chép sử Trung đoàn. Khi ấy cuộc chiến diễn ra khốc liệt, không đủ phương tiện ghi chép, lưu trữ, chúng tôi chủ yếu “nhật ký” lại những chặng đường đánh giặc của Trung đoàn theo cách ghi của riêng mình.
Sau 30 tháng 4 năm 1975, đất nước thống nhất, chúng tôi mới có dịp tìm hiểu một cách đầy đủ về đơn vị. Hoá ra, sau khi Trung đoàn 174 ( gốc ) hành quân vào Nam Bộ ( 3-1967) - mật danh là Đoàn A1, cấp trên đã thành lập thêm một Trung đoàn mang phiên hiệu 174 nữa.
Cả hai Trung đoàn 174 hoạt động ở hai miền đất nước, có lúc Trung đoàn 174 ( gốc ) mang phiên hiệu Trung đoàn 2 ( Sư đoàn 5) đều hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ, xây dựng nên truyền thống vẻ vang của một trong những Trung đoàn chủ lực đầu tiên của quân đội ta, ra đời từ căn cứ địa Việt Bắc cách nay vừa tròn 70 năm( 19/8/1949- 19/8/2019) . Đó là đoàn Cao- Bắc - Lạng.
LUÔN ĐẢM NHIỆM MŨI CHỦ CÔNG
Có lẽ điểm lấp lánh nhất trong lịch sử 70 năm hình thành và phát triển của Trung đoàn 174 là luôn được giao nhiệm vụ chủ công trong những trận đánh, những chiến dịch có ý nghĩa then chốt, lịch sử.
Gần đây, từ Miền Nam, chúng tôi “ hành quân “ ra căn cứ địa Việt Bắc xưa thăm lại dấu tích thời “trứng nước “ của Trung đoàn. Chúng tôi đã đến Đông Khê ( Cao Bằng )- nơi diễn ra trận đánh then chốt mở đầu chiến dịch Biên giới Thu Đông 1950. Ngày ấy, sau khi đánh thắng trận đầu : Bông Lau- Lũng Phầy, Trung đoàn 174 được giao chủ công tiêu diệt căn cứ quân sự Đông Khê. Chính nơi đây, ngày 16-9-1950, Chủ tịch Hồ Chí Minh đã trực tiếp lên đài quan sát trận địa và động viên bộ đội. Bức ảnh lịch sử do nhiếp ảnh gia Vũ Năng An ( lúc ấy là phóng viên mặt trận ) chụp nay là báu vật quốc gia, dường như ai cũng biết. Cũng chính trận đánh lịch sử này đã xuất hiện một trong những Anh hùng đầu tiên của quân đội ta , đó là Anh hùng La Văn Cầu.
Trong chiến dịch Điện Biên Phủ lịch sử năm 1954, Trung đoàn 174 được giao đánh đồi A1. Chuỗi bộc phá ngàn cân do cán bộ chiến sỹ Trung đoàn cùng lực lượng công binh thực hiện ở đây như câu chuyện huyền thoại được lưu truyền từ thế hệ này đến thế hệ khác.
Đến Kon Tum thăm lại chiến trường xưa, chúng tôi liên hệ với địa phương ghi danh hơn 200 liệt sỹ của Trung đoàn hy sinh trong chiến dịch Đắc Tô- Tân Cảnh cách đây hơn nửa thế kỷ. Gần cao điểm 875, nơi Trung đoàn đọ sức với Lữ dù 173 khét tiếng của Mỹ hồi cuối năm 1967, chúng tôi được cựu chiến binh và người dân kể lại trận đánh lịch sử này. Vừa tới Tây Nguyên, bổ sung vào Sư đoàn 1, cán bộ, chiến sỹ Trung đoàn 174 đã kiên cường chiến đấu. Hơn 200 liệt sỹ đã nằm lại nơi đây. Thân thể các anh đã biến thành đất đai của núi rừng Tây Nguyên hùng vĩ. Hài cốt không còn và cả tên tuổi các anh cũng chưa được ghi danh trong nghĩa trang liệt sỹ . Chúng tôi đã làm việc với cấp ủy, chính quyền huyện Đắc Tô và các cơ quan chức năng để ghi danh liệt sỹ của Trung đoàn, thực hiện đạo lý “ uống nước nhớ nguồn” ; tri ân những người con ưu tú đã hy sinh vì đất nước.
Từ Tây Nguyên, chúng tôi xuôi về Bình Phước thăm lại chiến trường xưa nơi diễn ra trận đánh then chốt trong chiến dịch mang tên người anh hùng áo vải Nguyễn Huệ năm 1972. Trong đợt tổng tiến công chiến lược này, Trung đoàn 174 được giao mũi chủ công tiêu diệt chi khu quân sự Lộc Ninh, góp phần giải phóng hoàn toàn huyện Lộc Ninh, làm cơ sở thành lập thủ phủ của Chính phủ Cách mạng Lâm thời Cộng hoà Miền Nam Việt Nam.
Trước khi Hiệp định Paris về việc chấm dứt chiến tranh, lập lại hoà bình ở Việt Nam ( 27-1-1973) được ký kết, từ Miền Đông Nam Bộ, Trung đoàn 174 được lệnh hành quân cấp tốc về chiến trường đồng bằng sông Cửu Long. Và, thêm một lần nữa
Trung đoàn được giao mũi chủ công tiêu diệt chi khu Long Khốt, một căn cứ quân sự án ngữ nơi cửa ngõ tiến về Đồng Tháp Mười. Cuộc chiến diễn ra quyết liệt. Để giải phóng được yếu khu mang tính chiến lược này trong vòng 3 năm ( 1972-1975) đã có hơn 1200 cán bộ, chiến sỹ ta hy sinh , trong đó có 700 liệt sỹ của Trung đoàn 174.
Trong cuộc Tổng tiến công và nổi dậy Mùa Xuân năm 1975 đỉnh cao là chiến dịch Hồ Chí Minh, trong khi Trung đoàn 174 thuộc Sư đoàn 316 tham gia đánh Buôn Ma Thuột thì Trung đoàn 174 thuộc Sư đoàn 5 trong đội hình Đoàn 232 tiến công địch ở hướng Tây Nam Sài Gòn. Sau khi hành quân vượt Đồng Tháp Mười, nhổ nhiều đồn bót của địch, giải phóng nhiều chục ngàn dân, Trung đoàn được giao mũi chủ công giải phóng thị xã Tân An. Đúng 12 giờ 30 ngày 30 tháng 4 năm 1975 dưới sự chỉ huy trực tiếp của Trung đoàn phó Vũ Viết Cam ( nay là Thiếu tướng )cán bộ chiến sỹ tiểu đoàn 5 đã cắm lá cờ quyết chiến quyết thắng của Trung đoàn trên nóc đình tỉnh trưởng Long An.
Hơn 10 năm chiến đấu bảo vệ biên giới Tây Nam và làm nghĩa vụ quốc tế với nhân dân Căm Pu Chia( 1977-1989), Trung đoàn 174 là đơn vị chủ công đánh địch
trên biên giới từ Ka Tum, Kacher đến Siem rỉep, Bát Tam Bang ...Với vai trò đơn vị chủ công, nơi nào khó khăn nhất, cấp trên giao, Trung đoàn 174 đều vượt qua muôn trùng khó khăn hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ.
CHIẾC NÔI CỦA TƯỚNG LĨNH VÀ ANH HÙNG
Có thể nói, Trung đoàn 174 là một trong những chiếc nôi bồi dưỡng, rèn luyện, đào tạo cho quân đội và đất nước những nhân tài, trong đó có nhiều tướng lĩnh và Anh hùng LLVTND.
Theo thống kê chưa đầy đủ, 70 năm qua, kể từ ngày thành lập ( 19/8/1949), đã có 25 cán bộ xuất thân từ Trung đoàn được phong quân hàm cấp tướng . Trong đó nhiều đồng chí giữ trọng trách, trụ cột trong quân đội ta như: Đại tướng Chu Huy Mân, Đại tướng Lương Cường ( Chủ nhiệm TCCT ); Trung tướng Đào Trọng Lịch ( Tổng Tham mưu trưởng ) ; Thượng tướng Nguyễn Hữu An ( Giám đốc Học viện Quốc phòng ); Trung tướng Đàm Văn Nguỵ ( Tư lệnh Quân khu 1); Thiếu tướng Nguyễn Hồng Phúc ( Phó Tư lệnh - TMT QK7) ; Thiếu tướng Vũ Viết Cam( Phó Tổng cục trưởng Tổng cục II )... Từ chiếc nôi của Trung đoàn, bên cạnh hàng chục tập thể, đã có 12 cán bộ, chiến sỹ được tặng danh hiệu cao quý: Anh hùng LLVTND. Trong đó có những Anh hùng đã đi vào lịch sử, thi ca, trang sách các em thơ như: Bế Văn Đàn, La Văn Cầu, Đàm Văn Nguỵ, Lý Văn Mưu, Triệu Viết Báo, Nông Văn Vương, Hoàng Văn Nô, Đèo Văn Khổ...
Điều đáng ghi nhớ nhất, để có chiến công ấy, trải qua mấy cuộc kháng chiến đã có hàng vạn cán bộ, chiến sỹ Trung đoàn hy sinh hoặc hiến một phần thân thể. Chiến tranh đã lùi xa mấy chục năm nay, nhưng còn hàng ngàn liệt sỹ chưa tìm thấy hài cốt. Thân thể các anh đã tan biến thành đất đai tổ quốc !
ĐÔI ĐIỀU SUY NGẪM
Để có ngày hôm nay đất nước ta đã trải qua mấy cuộc chiến tranh. Cuộc chiến tranh nào cũng có những tình huống phức tạp. Việc sáp nhập, xây dựng thêm các đơn vị để đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ là chuyện bình thường. Nay, chiến tranh đã kết thúc. Chúng ta có điều kiện để tổng kết chiến tranh, viết sử, nhằm bổ sung vào kho tàng lịch sử đánh giặc giữ nước của ông cha ta và cũng là tài liệu giáo dục truyền thống cách mạng cho thế hệ nối tiếp.Lịch sử của Trung đoàn 174 cũng vậy. Cần được thực hiện một cách căn cơ, bài bản vừa mang tính khoa học lịch sử vừa mang tính thực tiễn.
Như đã nói trên, chúng tôi vừa có chuyến thăm hai Trung đoàn 174(thuộc Sư đoàn 316 và thuộc BCH QS tỉnh Tây Ninh). Đọc hai cuốn lịch sử của hai Trung đoàn 174, chúng tôi ngỡ ngàng bởi hai đơn vị có chung nguồn gốc, nhưng thông tin còn nhiều điểm khác nhau. Xin chỉ nêu hai vấn đề.
Thứ nhất về nhân sự, Trung tá Đặng Văn Việt là Trung đoàn trưởng đầu tiên ( 19/8/1949) nhưng cuốn sử của Trung đoàn 174 ( Tây Ninh ) lại ghi giai đoạn 1952-1953 . Phần danh sách AHLLVT và tướng lĩnh trưởng thành từ Trung đoàn cũng không thống nhất .
Thứ hai, quá trình chiến đấu của hai Trung đoàn 174 từ năm 1967 đến nay hầu như không được đề cập, hoặc thiếu hệ thống, khoa học khiến người đọc không hiểu hai Trung đoàn cùng mang phiên hiệu 174 Trung đoàn nào là chính thức ?
Chúng tôi nghĩ, các cơ quan chức năng của Bộ Quốc phòng như Tổng cục Chính trị , Viện Lịch sử quân sự ... nên phối hợp chỉ đạo, để xây dựng bộ sử chung cho Trung đoàn 174- Đoàn Cao Bắc Lạng - một trong những Trung đoàn chủ lực đầu tiên của quân đội ta.
Điều này nữa, khởi đầu là một trong hai Trung đoàn chủ lực trực thuộc Bộ Tổng Tư lệnh QĐNDVN, cả hai Trung đoàn mang phiên hiệu 174 đã có mặt khắp các chiến trường trong nước và nước bạn. Hàng vạn cán bộ chiến sỹ đã hy sinh. Đến nay còn hàng ngàn liệt sỹ chưa tìm thấy hài cốt. Một số địa phương - nơi chiến trường xưa của Trung đoàn làm tốt việc tri ân, đền ơn đáp nghĩa như huyện Vĩnh Hưng ( Long An )..., thì vẫn còn một số nơi chưa làm tốt vấn đề này. Chỉ có việc ghi danh các liệt sỹ đã hy sinh trên địa phương mình, nhưng cũng thật nhiêu khê, rắc rối do thủ tục hành chính. Chúng tôi đề nghị cấp ủy, chính quyền các địa phương ấy nên sớm vào cuộc giải quyết trọn vẹn công việc tri ân, nghĩa tình này để những người con ưu tú đã hiến dâng cuộc đời mình cho tổ quốc siêu thoát nơi chín suối.
Bảy mươi năm, dấu ấn Trung đoàn 174- Đoàn Cao Bắc Lạng !
TP Hồ Chí Minh, tháng 8- 2019
———
(*) Đại tá- Trưởng ban Liên lạc Truyền thống CCB Trung đoàn 174 tại TP Hồ Chí Minh
Tin tức khác
- NGƯỜI ANH HÙNG MƯỜNG PỒN (22-07-2019)
- E174 CHIẾN ĐẤU TẠI LONG KHỐT- HUYỆN VĨNH HƯNG 1972 - 1975 (03-05-2019)
- TRẬN MỞ MÀN (07-04-2019)
- NGÃ TƯ XƯƠNG MÁU (07-04-2019)
- TRUNG ĐOÀN 174 - 70 NĂM XÂY DỰNG CHIẾN ĐẤU VÀ TRƯỞNG THÀNH (10-05-2019)
- ĐĂNG CUM MÙA MƯA ‘79 (07-04-2019)
- ĐỒNG ĐỘI ƠI - Thơ Trần Thị Hảo (28-02-2019)
- ÔNG THIỆN Truyện ngắn TRẦN THẾ TUYỂN (24-12-2018)